Keep calm and carry on

'Ik wist dat je veel werk had, maar dat het zo erg was...' Ik volg buurmans blik langs de felroze en felgele post-its die onze keuken sieren. TAFEL. STOEL. KOELKAST = FRIGO. LAMP. KAT (met een pijltje naar het kattenluik). Het lijkt inderdaad of ik aan een vorm van verregaande dementie lijd en moeite heb om de gewone huis-, tuin- en keukendingen te onthouden.
De post-its zijn voor Valentina. Ik ben met haar door de kamers gewandeld, zij wees dingen aan en ik schreef de namen op. Ons huis heeft nu iets van een prentenboek voor kleuters met op elke pagina één tekening en één woord.

In de namiddag neem ik Valentina mee naar de stad voor een Buzzy Pass, een bibliotheekabonnement (inclusief gratis zwembeurt, bioscoop - én museumticket!) en een bezoekje aan de Chinese supermarkt. We eten een broodje en ik doe boodschappen met Valentina in mijn kielzog. Ze sjokt een beetje achter me aan en zegt niet veel. Ik probeer de conversatie gaande te houden, maar het verwondert me dat ze zelf zo weinig vraagt over wat ze ziet onderweg.
Omdat we haar boekenlijst voor school vergeten zijn, springen we binnen bij het secretariaat van Sint-Norbertus. Bij het binnenkomen zie ik meteen dat Patrick geen spatje overdreef met zijn beschrijving. Wat een donker hol! Maar de mevrouw achter de balie maakt meteen alles goed. Ze stelt zich voor als de lerares Frans en geeft Valentina nog net geen knuffel. Natuurlijk verontschuldigt ze zich omdat ze geen Spaans kent - duidelijk een ingebakken Vlaamse gewoonte - en legt dan met handen en voeten aan onze gastdochter uit hoe blij ze zijn om haar dit jaar op school te hebben. En dat ze een neef heeft - ene Thierry - die momenteel in Rio de Janeiro zit met AFS. De leraar wetenschappen zwaait ook even vanachter zijn bureau, met de verontschuldiging dat hij geen Spaans spreekt.
Ik sta paf van zoveel vriendelijkheid want zoiets heb ik op de school van mijn kinderen nog niet meegemaakt, maar mijn hart krimpt een beetje in elkaar als ik naar Valentina kijk. Ze staat ongeïnteresseerd tegen de balie geleund en bekijkt alles met de nodige scepsis. Tenminste, dat is mijn interpretatie van haar houding op dat moment.
We wandelen verder naar de boekenwinkel en halen alles boeken op die ze dit jaar nodig heeft. Valentina zucht als ze de dikke cursus Nederlands en de drie boeken Engels bekijkt. Ze bladert snel even door het wiskundeboek en weet me op de tram al te vertellen dat 'matématicé mas difficile' is in België.
Als we thuis komen, gaat ze meteen naar haar kamer en hoor ik haar Spaans spreken. 'Daar gaan we weer,' denk ik. 'Skypen met de mama in Chili.' Patrick komt thuis en vraagt of ze mee naar de supermarkt wil. Ze knikt ja en trekt haar schoenen aan.

Een uur later zit Valentina op haar kamer en zijn wij aan het koken voor de gasten die later komen. Patrick vertelt over de apathie van Valentina in de supermarkt, ik vertel over de desinteresse op school. We vragen ons af of we het wel goed doen. Wat is er aan de hand met Valentina en kunnen wij daar wel mee leven? Begrijpen we haar verkeerd? Is ze hier wel graag? Waarom zegt ze nooit een keertje dankjewel? Waarom stelt ze ons geen enkele vraag en moet elk initiatief van ons komen? Als ze geen interesse heeft in de dingen rond haar, waarom is ze dan naar hier gekomen? En dat uren Skypen met haar Chileense familie, wat moeten we daarmee doen?
Het zijn eerlijke vragen waarop we niet meteen een antwoord hebben. Patrick werpt op dat onze gastdochter misschien gewoon nog in shock is en dat we het allemaal tijd moeten geven. We komen er niet meteen uit.

De vrienden van de avond arriveren. Eva heeft een jaar in Zweden gezeten als uitwisselingsstudent en als ze de post-its ziet, zegt ze meteen: 'Zo heb ik Zweeds geleerd.'
Ze vertelt ons hoe het voelt om terecht te komen in een cultuur waar je geen woord begrijpt. Hoe ze soms een scherm optrok om het allemaal niet meer te moeten horen. Hoe haar brein soms helemaal blanco werd en gewoon niet meer functioneerde. Als we hen vertellen wat we eerder die avond met elkaar besproken hebben, zegt Freek die in zijn jeugd ook vaak alleen naar het buitenland moest voor sportwedstrijden: 'Volgens mij is dat kind gewoon nog in shock. Al die geuren, die indrukken, die smaken, die geluiden, die taal... Geen wonder dat ze wat apathisch is.'
Valentina komt bij ons zitten en het wordt gezellig. Het lijkt wel of ze iets van onze twijfels gevoeld heeft, want als we haar betrekken bij het gesprek, doet ze geanimeerd mee. Rond elf uur vraagt ze of ze naar boven mag om met haar mama te Skypen - een hele vooruitgang in vergelijking met de vorige dagen waarop ze zonder iets te zeggen verdween.

Tijdens de afwas merken we allebei op dat Valentina die avond toch een klein stukje van zichzelf heeft blootgegeven en we denken na over wat Eva vertelde over niets begrijpen van de taal rond je. We zijn allebei een stuk optimistischer. Plots staat ze terug in de keuken - het is intussen één uur 's nachts - en komt ze bij ons zitten. Ze vertelt dat ze gepraat heeft met haar zusje en nichtjes en dat ze eigenlijk helemaal niet van kleine kinderen houdt. Ze vindt ze vervelend. En er komen nog verhalen. We zitten in een cirkeltje bij elkaar en er wordt gelachen en verteld. Als we om twee uur zeggen dat het echt wel tijd is om te gaan slapen - 'fiesta finito in Jommekesspaans - moet ze lachen. Onze feestjes zijn wel héél vroeg gedaan in haar ogen. We krijgen allebei een kus en een knuffel en voor ze de deur uitgaat zegt ze 'slaapwel'. In het Nederlands, jawel.
Alles wat we eerder die dag besproken hebben, lijkt plots ver weg. We beseffen wat een rollercoaster van emoties de voorbije week was - voor Valentina én voor ons. En we spreken af dat we in de toekomst voorzichtiger zullen zijn met snelle conclusies. Vier dagen is ze hier en kijk hoe ver we al gekomen zijn. Als je beseft hoeveel energie het kost langs onze kant, is het haast niet te becijferen wat zij moet investeren.
Eén stap per dag. Niet meer. En dat volgens de spreuk die naast onze voordeur hangt: 'Keep calm and carry on.'